MİSEL EKİMİ, KULUÇKAYA HAZIRLIK VE KULUÇKA DÖNEMİ

Temizlenmiş, nemlendirilmiş ve rahatsız edici kokusu kalmamış kompost malzemesine misel ekimi/aşılanması el ya da otomatik makinelerle yapılmaktadır.

Bilim insanları kompost içindeki misel oranının kompost toplam ağırlığının max % 5’ i olması gerektiğini söylemektedirler.

Miselin bu oranlarda eklenmesi kuluçka dönemini hızlandıracak, az eklenmesi ise kuluçka döneminin uzun süre almasına neden olacaktır.

Biz uygulamalarımızda % 2-2,5 uygulamaktayız. Bu orana göre kuluçka döneminin tamamlanması 15-30 gün sürmektedir.

Misel ekimi  ile kompostun tamamlanmasının, el ile yada makine ile yapılmasına rağmen farklı uygulamaları vardır. Bunu amatörlerin, küçük işletmelerin ya da büyük işletmelerin uygulamalarına bakarak açıklayalım.

Amatör ya da hobi amaçlı uygulamalarda kompost miktarı az ve kuluçkahane küçük olacaktır. Dolayısı ile hazırlanan kompost malzemesine uygun oranda eklenen misel, malzemeye karıştırılıp doğrudan naylon torbalara doldurulduğu gibi, katman katman (bir katman kompost malzemesi, bir katman misel ardışık olarak) da doldurulup ağzı kapatılabilmektedir.

Seçilmiş ve 6-8 cm boyunda kırpılmış samanın yıkanması	Samanın sıcak suda sterlizesi	Samanın serilmesi
Samanın 22-24 0 C ‘ a kadar sogutulması	Kompost dolumunun başlaması	Misel ekimi
Dolumun tamamlanması	Kuluçka dönemi	Ve hasat

Kaynak :   https://www.youtube.com/watch?=1pw3qXRUdK8

Küçük işletmelerde, bir tarafında farklı şekilde (konik ya da silindirik ) düzenlenmiş torba dolum ağzı hazırlanmış tezgahlara serilen malzemeye uygun oranda miseli eklenir, iyice karıştırılıp (miselin malzeme içinde eşit dağılımı için )   seçilmiş naylon torbalara insan gücüyle doldurulup ağzı kapatılmaktadır.

Büyük işletmelerde kullanılan yarı ya da tam otomatik oluşturulmuş sistemlerde,  sterilize edilmiş kompost malzemesi ile miseller üretim hattında uygun yerlere konmakta ya da bir diğer makine ile beslenmektedir. Kompost imalatının tamamlanması için kalan işlemi (karıştırma ve dolum )kısmen makinenin kendisi, kısmen insan gücü tamamlamaktadır.

Otomatik kompost dolum makinesi	Çalışanlar	Beslemeyi yapan forklift
Besleme	Üst bunkerden misel beslemesi	Miselin karıştırılması
Torbalara dolum	Torbalara dolum	Dolan torbaların elevatörle traktöre nakli

Kaynak : https://www.youtube.com/watch?v=P9bNk5cEHwc

Misel eklenmesi tamamlanmış kompostun muhafazası için çeşitli renk ve ebatlarda naylon torba, plastik kova veya kasa gibi farklı malzemeler kullanılabilir.  Daha ekonomik ve taşınabilir olması bakımından plastik siyah torbalar tercih edilmektedir.

 

Bu torbaların ebatları 20-50 cm çaptan 100-150 cm boya kadar uygulandığı gibi dolum yoğunluğu çok gevşekten çok sıkıya kadar uygulanmaktadır.

Biz 25cm çapında 70 cm boyunda siyah naylon torba kullanmaktayız. Dolumları ise orta sıkılıkta, bastırmadan yapmaktayız. Bu şekilde toplam torbalanmış kompost ağırlığı 8-10 kg gelmektedir..

Kompostun torbalanması bittiğinde ağzı kapatılır ve torba yüzeyine, misel içeriğindeki sporlarla yeni oluşacak sporların ihtiyacı olan oksijenin girişi veya değişim geçiren kompost içeriği nedeniyle oluşan karbondioksitin çıkışı için sterilize edilmiş toplu iğne ile (8-10 cm de bir ) mikro delikler açılır.

Bu şekilde hazırlanmış siyah torbalarda, kuluçka döneminde misel sarımı daha seri bir şekilde oluşmaktadır.

Kuluçka dönemi sonrası mahsulün torba dışında oluşması için açılması gereken ortalama 2 cm çaplı hasat deliklerinin gerekliliği yüzünden birçok üretici kompost karışımını doğrudan hazır delikli torbalara yapmaktadırlar. Kuluçka döneminde bu büyük deliklerin varlığı, kontrol edemeyeceğiniz sinek vb. ile bunların taşıyacağı zararlı mikro organizmaların üretime zarar vermesine neden olabilir. Bu sebeple doğru olan hasat deliklerinin kuluçka dönemi sonunda açılmasıdır. Hatta ne kadar hijyenik ve steril olarak hazırlanmış olsa da kompost içeren torbalara askıya alındıkları yada yerleştirildikleri raflarda klorak içeren su ile yüzey temizliği uygulanmasında yabancı mikro organizmalardan gelecek zararlardan korunma anlamında güzel bir önlemdir.

Üretimin devamı için belli oranda misel içeren, torbalanmış kompostlarda kuluçka işlemini başlatmak gerekmektedir.Kuluçka dönemi, misellerin kompost malzemesiyle yaptığı farklı bir fermantasyon olup, kompostun belli bir ortamda istenen nem ve hava kalitesi ile gereken ısı ve ışık altında belli bir süre (15-30 gün ) tutulmasıyla sağlanır. Kuluçka döneminde oksijen ve ışık ihtiyacı yok denecek kadar azdır, ortamda oluşan karbondioksit misel gelişimi için daha uygundur. Olması gereken ortam değerlerini özetlersek:

KULUÇKA DÖNEMİ OLMASI GEREKEN ORTAM DEĞERLERİ
SICAKLIK	20-25 0 C
RUTUBET	80-95%
KARBON DEĞERLERİ	1500- 3500 PPM
AYDINLATMA	1 SAAT / GÜN

30- 32 ⁰C ‘ ta misellerin öldüğü düşünülürse, torbalanmış kompost torbasında iç sıcaklık 23-28 ⁰C ‘ a kadar kabul edilebilir sıcaklıktır. 

Hasat dönemi öncesi yavru mantar adayları oluşuncaya kadar, hazırlanmış kompostlarınızı kuluçka ortam değerlerini sağlayabileceğiniz herhangi bir yerde muhafaza edebilir, kuluçka dönemini tamamladıkları zaman hasat ortamına alabilirsiniz.

Ancak bu ekstra işçilik ve zaman kaybı ile istenmeyen durumlar yaratır           (aktarma başlı başına mükerrer işçiliktir, ekonomik kayıptır. Aktarma esnasında stabil hale gelmiş, sarımı tamamlanmış kompostların, torba içinde olsalar bile dağılmaları söz konusudur. Yeniden eski stabilitelerini sağlamaları süreç alacaktır. Aynı şekilde kuluçka dönemi sonu oluşmuş mantar adayı pinlerin taşınma esnasında bir yere sürtünmeleri, parçalanmaları söz konusudur. Bu sebeple hazırlanıp yerleştirilen kompostların kuluçka ve kuluçka sonrası aynı mekanda olmasında fayda vardır. Hazırlanan kompostlar tek seferde yerleştirilir, kuluçka dönemi tamamlandığında sadece ortam değişkenlerinin (sıcaklık, nem, ışık ve hava ) değerleri ayarlanarak hasat aşamasına geçilmiş olur.  

Kuluçka dönemi sonunda başlangıçta orijinal rengi sarı ya da grinin tonları olan saman ya da pamuktan yapılmış kompost, kuluçka dönemi sonunda lor peyniri görüntüsünde beyaz hale gelir. Yüzey süzme yoğurt kıvamındadır, mantar adaylarının olduğu yerlerde öbeklenmeler oluşur. Bu size o noktalardan mantar geleceğinin işaretidir. Artık o noktalara hasat deliklerini ( yaklaşık 2-4 cm ) açmakta fayda vardır.

Kuluçka dönemi başlayalı birkaç gün olmuş kompostun durumu	Kuluçka dönemi ortasındaki kompostun durumu	Kuluçka dönemi sonuna  doğru kompostun durumu

Hasat deliklerini pratik olarak falçata yardımı ile (yüzeye + çizerek) yada özel kesiciler yardımı ile yapabilirsiniz. Eğer hasat delikleri açılmış siyah poşet kullanıyorsanız bu işlemi yapmanıza gerek yoktur. Zira kuluçkasını tamamlamış olan sporlar ışık gördüğü yerden (deliklerden) pin oluşturacaktır.